تا چهار گروه اصلاح نشوند ، چیزی تغییر نخواهد کرد…؛ نگاهی به سخن پیامبر (ص)
شفقنا – استاد هادی سروش در نوشتاری با عنوان«تا چهار گروه اصلاح نشوند ، چیزی تغییر نخواهد کرد… » این گونه آورده است:
رسول اعظم خدا فرمود:امت من اصلاح نمى شوند مگر در صورت اصلاح خواص امت من !
شخصى پرسيد: خواص امت چه کسانى هستند؟
پیامبررحمت فرمود:
خواص امت من چهار دسته اند:
۱- کارگزاران وزمامداران جامعه ۲- دانشمندان و نخبگان علمی ۳- چهره های دینی و مذهبی۴- فعلان خرد و کلان اقتصادی .
پرسيد: چگونه ؟
پيامبر(ص)فرمود:۱) زمامداران و کارگزاران سیاسی ؛
همچون چوپان اند، وقتى چوپان گرگ شود، گوسفندبدست چه کسی سپرده شود؟
۲) نخبگان و علماء ؛
طبيبان مردم اند، اگر طبيب ، خود بيمار باشد، بيماران را چه کسى درمان کند؟
۳) چهره های دینی جامعه ؛
راهنماى مردم اند، در جائیکه راهنما خود ، گمراه باشد، تکلیف هدایت جامعه چه میشود؟
۴) تاجران؛
امين مردم اند، وقتى که امين خيانت کرد، به چه کسى بايد اطمينان نمود؟
متن عربی حدیث :«لا تصلح عوامّ أمّتی إلاّ بخواصّها.
قیل: ما خواصّ أمتک؟
فقال: خواص أمتی أربعة: الملوک، والعلماء، والعبّاد، والتجار.
قیل: کیف ذلک؟
قال: الملوک رعاة الخلق، فإذا کان الراعی ذئباً؛ فمن یرعى الغنم؟
و العلماء أطبّاء الخلق، فإذا کان الطبیب مریضاً، فمن یداوی المریض؟
و العبّاد دلیل الخلق، فإذا کان الدلیل ضالاً، فمن یهدی السالک؟
و التجّار أمناء الله فی الخلق، فإذا کان الأمین خائناً، فمن یعتمد علیه؟»
اثنی عشریه.
متن حدیث چنان قوی و درست و بجاست که قبل اینکه بخواهیم با شواهد روائی و رجالی به صحت سند آن برسیم ، ما را به صحیح بودن مفاد حدیث معترف میکند.
تعبیر ملوک که در حدیث آمده هرکسی است که در “قدرت” نقش دارد ؛ از قوای سه گانه تا هر مدیر پشت میز نشین .
تعبیر علماء در حدیث گرچه مصداق اتم و اکمل آن دانشمندان هستند ، اما امروزه شامل همه علماء حوزه و دانشمندان دانشگاه و نیز معلمان ، هنرمندان ، نخبگان و پزشکان میشود.
تعبیر عابد هم شامل همه چهره های مذهبی میشود ، همه اهل جمعه و جماعت و نیز هیئتی ها میشود.
تعبیر تجار در زبان رسول اکرم (ص) هم مخصوص بازرگانان و فعالان دانه درشت عرصه اقتصادی نیست ، بلکه هر تاجر و کاسبی که در هر محدوده ای با مردم مناسبات مالی و تجاری و کسبی دارد ، شامل این حدیث میشود.
مهم این است ؛
در جوامع اسلامی و خصوصا کشور خودمان، تاثیر مثبت و یا منفی وجود این چهارگروه را بر “دین و دنیای” مردم بارها دیده ایم و تجربه کرده ایم .
