Iraj Sadeghian
بهرام بیضایی در خانوادهای بهایی در اواخرِ روزگارِ پهلویِ اوّل زاده شد. پیشینهٔ بهائی در خانوادهٔ پدریِ بیضایی به ادیب بیضایی میرسد، که بزرگترین عموی بهرام بیضایی بود و در کاشان به کیشِ نو گرویده بود.
او روابطِ حسنه با بعضِ نزدیکانِ دربار چون محمّدتقی بهار و سعید نفیسی و احتمالاً احمد قوام داشت. ولی در خانوادهٔ پدریِ بیضایی بستگیِ حکومتی دیده نمیشود. پدرِ بهرام بیضایی، نعمتالله بیضائی، که پس از برادر، یعنی ادیب بیضایی، به دیانت بهائی گرویده بود،در شعر «ذکایی» تخلص میکرد و اشعاری در دربارهٔ دیانت بهائی سرود و کتابی چهار جلدی دربارهٔ شاعران بهائی با عنوان «تذکرهٔ شعرای قرن اول بهائی» نگاشت.
نعمتالله بیضائی مدّتی به فرهنگستانِ ایران رفت و آمد داشت، به اسبابِ غیرسیاسی زندانی هم شد، و خیلی زود تبرئه. در واقع از گلههای اداری او دچاری به بهاییستیزی بوده است.
بهار حتّی از ستمی که به خاطرِ اندیشهٔ متفاوت از اکثریت به ادیب رفته نیز سخن گفته است:
«بود او نیز چو من در وطن خویش غریب».
مادرِ بهرام بیضایی هم بهائی بود. بیضایی از برابریِ حقوقیِ زن و مرد در آیینِ خانوادگیش به نیکی یاد کرده است.
کودکیِ بیضایی مقارن بود با تبلیغاتِ ضدّبهاییِ شخصیتهای پرطرفداری چون احمد کسروی و عبدالحسین آیتی و فضلالله مهتدی صبحی و محمود حلبی و محمّدتقی فلسفی و فرهنگ نخعی و عواقبش؛
همچنان که جوانیش بعدها در دههٔ ۱۳۵۰ همزمان بود با انتشارِ پژوهشهای ضدّبهاییِ محمّد محیط طباطبایی. او سالها بعد، در دههٔ ۱۳۹۰، از واقعهٔ ۱۳۲۸ ابرکوه و تبرئهٔ متّهمانش یاد کرد که در افکارش تأثیر داشته است.
*در احضار و بازجوییِ سالِ ۱۳۸۱ در نیروی انتظامیِ تهران، بهرام بیضایی نپذیرفت که کتباً از مذهبِ پدر و مادرش تبرّی جوید*
No comments:
Post a Comment