شأن نزول و محلّ و اهمیّت کلمات مبارکۀ مکنونه

 Bijan Yeganeh

شأن نزول و محلّ و اهمیّت کلمات مبارکۀ مکنونه

 حضرت بهاءالله شارع آئین مقدّس بهائی در لوحی میفرمایند: 

“از قِبَل(جانب- طرف) این مَسجُون (زندانی)کلمات مکنونه که از مَشرِقِ عِلم ربّانیه در این طلیعۀ فَجرِ رحمانیّه ا‌ِشراق نمود بر احبّاء اِلقاء(ابلاغ و رساندن سخن) نمائید تا کلّ به انوار کلمه منوّر شوند و وَصایای الهی را از اَمام وُجوه(تقدّم) خود نظر نمایند که مبادا غافل شوند و مُحتَجب مانند.  

مأخذ: آهنگ بدیع سال ۲۹ شمارۀ ۳۲۵

 مبیّن عظیم الشأن آئین بهائی حضرت عبدالبهاء میفرمایند:  

”کلمات مکنونه و لَئالی مخزونه که از قلم حضرت بهاءالله صادر در بغداد در سنۀ ۱۲۷۴ هجری قمری مطابق با ۱۸۵۸ میلادی نازل گردیده است. کلمات مکنونه به معنی سخنان پوشیده و مُهر کرده مَصون و مَستور از عالَم سّر و از دستبرد حقّ است و مَکنون و مَکنوه اِملاء به معنی نهان کرده و مُهر کرده آمده .... 

پس از مراجعت حضرت بهاءالله از هجرت دو ساله به کوههای سلیمانیّه در سنین اقامت در بغداد و به هنگام مَشی (قدم زدن)در کنار رود دجله کلمات مبارکۀ مکنونه نازل گردید این کلمات مبارکه به زبانهای فارسی و عربی عزّ نزول یافته و بنا به گفتۀ جناب فاضل مازندرانی فارسیّۀ آن که شامل هشتاد و دو فصل و یک مقدّمه میباشد حاوی معانی و مفاهیم قَصیرۀ ِعَمیقۀِ رمزیّه(کوتاه و عمیق و رمزدار) عرفانیۀ اخلاقیّه است و به احوال جامعۀ اهل بیان در آن ایّام دارد. 

در کلمات مکنونهٔ عربی آن اصول و رؤس تجربیّات و احساسات روحانیّه بیان شده و شامل مقدّمه و هفتاد و یک فصل کوتاه است.در این سِفْر(کتاب) عظیم و اثر بینظیر سلطان سریر ولایت حضرت شوقی ربّانی ولی امر مقدّس بهائی چنین میفرمایند:

 “پس از کتاب ایقان که مخزن حقایق مخزونِ حقایق اَسرار الهیّه و مَکمَن معرف بدیعۀِ ربّانیّه است مجموعۀ جواهر آسای کلمات مبارکۀ مکنونه را باید یاد نمود. این درّ و معانی و لئالی حکمت یزدانی که در صدف عِصمت رحمانی مَستور و مکنون بود در سال ۱۲۷۴ هجری در اوقاتیکه حضرت بهاءالله در کنار دجله مَشی میفرمودند و در دریای توجّه و تفکّر غوطه ور بودند از لِسان اَطهر به لغت ِ فارسی و عربی نازل. 

کلمات مکنونۀ عربی و فارسی اوائل به “صحیفۀ مخزونۀ فاطمیّه” مشهور بود که به اعتقاد شیعیان باید یوم ظهور قائم نازل شود و اِطلاق اسم کلمات مکنونه هم از حضرت بهاءالله است و صحیفۀ مخزونه صحیفه ای بود که جبرئیل به امر الهی برای حضرت فاطمه آورد و حضرت علی علیه السّلام آن را کتابت فرمود و تلاوت آن در اَحیانی که آن مخدّرۀ کُبری از رحلت پدر بزرگوار غرق دریای احزان و تأثرات شدیده بود مایۀ تَسلّی و تَشَفّی خاطر مبارکش می گردید. ‌

حضرت ولّی امرالله میفرمایند: “… بعد از لوح کلّ الطّعام و قصیدۀ رَشح عَماء که در ارض طاء(طهران) نازل شد اوّلین ظهورات قلم مُلهَم ابهی و نخستین رَشحات طَمطام یَمِ قدرت سلطان جبروت بقا را تشکیل میدهد و کلّ بنفسه مقدمۀ نزول کتب مُهیّمنه و صحائف بدیعۀ منیعۀ ایقان و کلمات مکنونه و هفت وادی است که در سنین اقامت بغداد قَبل از اظهار امر جَهری(اظهار امر علنی) امر اَعزّ ابهی از مخزن قلم اعلی صادر.....” 

آنچه مسلّم است فُصول مختلف این کلمات الهیّه در ابتدا بصورتی که اکنون گرد آمده نبوده و در الواح شَتّی(مختلف) از قلم اَعلی (ذات مقدّس حضرت بهاءالله)عزّ نزول یافته ولی بعداً ارادۀ مبارک جمال اقدس ابهی بر جمع آوری و ائتلاف(ترکیب- جمع آوری) آنها قرار گرفت که در این مورد اثری خطاب به زین المقرّبین چنین میفرمایند:

 “از کلمات مکنونه ذکر نموده بودید بعضی از آن مَرّة واحداً (یکباره)نازل ولکن در بعضی احیان فقرات(مطالبی) دیگر نازل شده بعضی کلّ را جمع نموده اند و بعضی متفرّق است اگر جمع شود اَحسَن بوده…” 

جناب زین القربّین بعد از اطّلاع از ارادۀ مبارک مولای خویش به جمع آوری آیات الهیّه پرداخت ولی چون برای ترتیب لَطماتِ مختلف آن معیاری در دست نبود نُسَخ مختلف با ترتیب متفاوت در تقدّم و تأخّر(جلو و عقب) فُصول آن بدست آمده که البتّه به سبب استقلال هر فصل در اصل بیاناتِ مبارکه خِللی وارد نمیکند. 

حضرت عبدالبهاء در اهمیّت عمل به موجب کلمات مکنونه در جواب یکی از سائلین(پرسش کننده) مَبنی بر اینکه چه کنم تا بندۀ حقیقی باشم میفرمایند: 

“به موجب تعالیم حضرت بهاءالله عمل نمائید نه آنکه فقط بخوانید بلکه عمل به موجب کلمات مکنونه و سایر وصایای الهیّه نمائید هر چه من بگویم نَمی(قطره ای) از بُحُور قلم اعلی و قطره ای از بَحر ذخّار(دریای مالامال از آب) فضل و عطای جمال ابهی نمیشود” 

حضرت عبدالبهاء در لوح مبارک خطاب به قابل آباده ای میفرمایند: “باید کلمات مکنونۀ فارسی و عربی را لیلاً و نهاراً (شب و روز)قِرائت نمائیم و تضرّع و زاری کنیم تا به موجب این نصایح الهی عمل نمائیم کلمات مکنونه به جهت عمل نازل شده نه به جهت استماع(شنیدن)” 

مأخذ: بدایع الآثار جلد دوّم 

حضرت عبدالبهاء در لوح احبّای محمّد آباد قزوین میفرمایند: “هر نَفسْی به ملکوت ابهی توجّه نماید و مُنقَطِعاً عَمّا سِوی الله ( گسستن از همه چی غیر از خدا) (Detached from all that Pertaineth not unto thee) سِیر و سلوک فرماید کلمات مکنونه بخوانید و به موجب آن عمل نمائید. یقین بدانید که منصور و مظفّر گردد و موفّق و مویّد شود این کلمات وصایای قطعیّه و نصایح کلیّۀ الهیّه است بر جمیع احبّاء واجبِ قطعی است فریضۀ مُبرمه است که بخوانند و به موجب آن عمل نمایند و کلمات بجهت آن نازل شده نه به جهتِ محض خواندن. بسیاری از نفوس تِلاوت نمایند ولی ابداً در فکر عمل به آن نیستند” 

مأخذ: جزوۀ معارف بهائی عمومی شمارۀ یک. 

در خاتمه فقرهٔ آخِر کلمات مبارکهٔ مکنونهٔ فارسی زینت بخش این مقال میگردد. “عروس مَعانیِ بدیعه که وَرای پرده‌های بیان مَستور و پنهان بود بعنایت الهی و الطاف ربّانی چون شعاعِ منیرِ جمالِ دوست ظاهر و هویدا شد شهادت میدهم ای دوستان که نِعمت تمام و حجّت کامل و برهان ظاهر و دلیل ثابت آمد دیگر تا همّت شما از مراتب انقطاع چه ظاهر نماید کذلک تمّت النّعمة علیکم و علی من فی السّموات و الأرضین و الحمد لله ربّ العالمین” The mystic and wondrous Bride, hidden ere this beneath the veiling of utterance, hath now, by the grace of God and His divine favor, been made manifest even as the resplendent light shed by the beauty of the Beloved. I bear witness, O friends! that the favor is complete, the argument fulfilled, the proof manifest and the evidence established. Let it now be seen what your endeavors in the path of detachment will reveal. In this wise hath the divine favor been fully vouchsafed unto you and unto them that are in heaven and on earth. All praise to God, the Lord of all Worlds